مقدمه
بسیاری از کودکان هنگام خرید لجبازی می‌کنند و با روش‌های مختلف از جمله قهر کردن و گریه‌کردن سعی می‌کنند تا حرف خود را به کرسی بنشانند. در بسیاری از مواقع در رسیدن به خواسته خود موفق می‌شوند و گاهی اوقات نیز خیر! تسلیم‌شدن در چنین مواقعی باعث تبدیل شدن یک کودک آرام به به یک فرزند مطالبه‌گر می‌شود و مقابله با آن نیز برای خانواده‌ها یک چالش جدی خواهد بود. سوای از این که مجادله بین والدین و کودکان به چه سمت و سویی می‌رود و راهکار‌های مدیریت آن چیست؛ در این مقاله به ریشه لجبازی کودکان پرداخته شده و راهکار‌هایی که از بروز این پدیده به هنگام خرید جلوگیری شود.
کودکان به این دلایل در خرید لج می‌کنند!
کودکان به دلایل زیر هنگام خرید کردن لجبازی می‌کنند:
۱- کودکان تفاوت بین نیاز و خواسته را نمی‌دانند. پس هنگام خرید کردن متوجه ضرورت خرید نیستند. پس هرگاه که شما به خرید می‌روید فکر می‌کنند که شما برای خودتان چیزی می‌خرند. در مورد ضرورت آن با کودکان صحبت کنید.
۲- کودکان با مفهوم محدودیت بودجه آشنا نیستند. فکر می‌کنند قدرت خرید والدین آن‌ها به قدری است که همه چیز را می‌توانند بخرند. در رابطه با محدودیت بودجه و نحوه تخصیص دادن پولمان به نیاز‌ها و خواسته‌های نامحدود با کودکان صحبت کنید.
۳- بخشی از علاقه کودکان به خرید به دلیل حس کنجکاوی آنهاست. که البته بسیار زودگذر است. در بسیاری از موارد صرف دست زدن به یک کالا و یا تجربه اندک آن باعث از بین رفتن اصرار کودکان به خرید می‌شود. اگر چنین امکانی وجود دارد به کودکان اجازه دهید به کالا‌ها یا اسباب بازی‌ها دست بزنند. برای مطالعه بیشتر در این رابطه کتاب “نوموخام: فوت و فن‌های کنار آمدن با کودکان لجباز” را بخوانید.
۴- لجبازی می‌تواند به دلیل دیگری از جمله رشد خودمختاری، رفتار توجه جویانه، عوامل عاطفی و یا عوامل عاطفی مانند ناامیدی، اضطراب یا ترس باشد. آن‌ها ممکن است از رفتار سرسختانه به عنوان مکانیزم دفاعی برای کنار آمدن با موقعیتهای چالش برانگیز یا ابراز احساسات خود استفاده کنند.
روش‌های مقابله با لجبازی کودکان به هنگام خرید
راهکار‌های مختلفی برای مقابله با لجبازی کودکان به هنگام خرید کردن وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است.
– نه گفتن به فرزندتان را تمرین کنید.
– در مقابل خواسته‌های کودکان قاطع و البته مهربان باشیم.
– داد نزینم و عصبانی نشویم.
– نسبت به گریه و پافشاری فرزند، تصمیم خود را عوض نکنید.
– برای خرید برنامه‌ریزی کنید.
– در خانه با همسر خود برای خرید کردن مجادله و لجبازی نکنید.
– حتماً پدر و مادر تصمیم یکسانی داشته باشند.
این موارد با جزئیات بیشتری در ادامه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. برای مطالعه بیشتر در این رابطه کتاب “رفتار با کودک لجباز و کج خلق” را بخوانید
چه کار باید کرد؟
۱- حتماً یک لیست خرید داشته باشید. بهتر است قبل از این که به خرید بروید یک لیست خرید با حضور و کمک فرزندتان تهیه کنید و به او مسئولیت بدهید که اقلام مورد نیاز را حین خرید به شما یادآوری کند. از این طریق خرید برای کودکان جذاب‌تر می‌شود و البته حوصله کودکان نیز سر نمی‌رود. بازی کردن بخشی از دنیای کودکان است. حین خرید به کودکان مسئولیت بدهید و بازی کنید تا خرید برای آن‌ها لذت‌بخش باشد.
۲- لیستی از خواسته‌های کودکانتان تهیه کنید و زمانی که از شما درخواست خرید یک خوراکی یا اسباب‌بازی جدید کرد فهرست خرید را به کودکتان نشان دهید و اسباب‌بازی مورد علاقه او را به انتهای لیست اضافه کنید. بعد به کودکان اعلام کنید که در صورت داشتن پول جدید و متناسب با بودجه خرید خانواده در آینده خریداری خواهد شد.
۳- از استفاده از عباراتی از قبیل پول نداریم پرهیز کنید. در عوض سعی کنید از ادبیات مدیریت پول استفاده کنید تا جنبه آموزشی نیز برای فرزند شما داشته باشد. مثلاً بگویید این اسباب‌بازی خیلی خوبه ولی با چنین هزینه‌ای می‌توان خرید‌های بهتری داشت. یا بجای اسباب بازی بهتر است این ماه کفش بخریم که به ان نیاز داری. از این طریق کودکان با مفهوم هزینه فرصت نیز آشنا می‌شوند.
۴- اگر فرزندتان خیلی کوچک است، می‌توانید اسباب بازی مورد علاقه‌اش را همراه خود به خرید ببرید، در صورتی که بی‌قراری کودک خود را دیدید به او اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش را نشان دهید تا از این طریق سرگرم شود.
۵- هنگام خرید سعی کنید کودکتان تفریح کند. مثلاً می‌توانید کودکتان را داخل سبد خرید گذاشته و مثل کالسکه او را هل دهید.
۶- به کودکان مسئولیت بدهید و اعتماد به نفس آن‌ها را افزایس دهید. به عنوان مثال کارت خرید بانکی را به کودکتان بدهید و از او بخواهید در پرداخت به شما کمک کند. یا حتی مسئولیت حمل برخی از وسایل سبک‌تر را به کودکان بدهید.
۷- کودکان را تشویق کنید و به آن‌ها بگویید که بخشی از خرید برای آن‌ها است. به کودکان یک بودجه بدهید و بگویید می‌توانند متناسب با پولی که دارند برای خودشان و یا خانه چیزی خرید کنند.
۸- می‌توانید حین خرید کردن با کودکان مفهوم نیاز و خواسته را تمرین کنید. به عنوان مثال در فروشگاه اقلام ضروری و غیرضروری را به او معرفی کنید و بگویید که اقلام ضروری نیاز هستند و بقیه موارد خواسته. از خواسته‌ها می‌توان چشم-پوشی کرد. به عنوان مثال شیر نیاز است و اسمارتیس خواسته. لیستی از کالا‌ها را با هم پیدا کنید و بازی کنید.
جمع‌بندی
کودکان بنا به دلایل مختلفی لجبازی می‌کنند. لجبازی کودکان می‌تواند به رفتار آن‌ها در رابطه با خرید نیز سرایت کند. یادمان باشد که لجبازی یک ویژگی رفتاری رایج است در کودکان است، اما زمانی که مداوم و افراطی شود، هم برای کودکان و هم برای والدین دردسرزا می‌شود. از بازی و بازی‌سازی برای مدیریت لجبازی کودکان در هنگام خرید و آموزش همزمان سواد مالی و مفاهیمی از قبیل هزینه فرصت، بودجه و محدویت منابع استفاده کنید.
منابع و مأخذ‌ها
– کتاب \”نوموخام: فوت و فن‌های کنار آمدن با کودکان لجباز\”، نویسنده: سید مهدی خدایی، ناشر: انتشارات بهتا پژوهش
– کتاب \”رفتار با کودک لجباز و کج خلق\”، نویسنده: پنی هیمز، مترجم: رسامک‌امینی و ناشر: انتشارات کتاب درمانی
